İntihal programına yakalanmadan bir metin ortaya çıkarmak hem zaman hem de deneyim gerektirmektedir. Ne var ki lisans döneminden itibaren araştırmacılar tezlerini yazarken kullandıkları metinleri doğrudan çalışmalarında kullanarak farkında olmadan intihale düşebilmektedir. Metinde intihal olmaması ve intihal programında intihal oranının yüksek çıkmaması için dikkat edilmesi gereken bazı noktalar bulunmaktadır.
Akademik bir çalışmada intihal/benzerlik oranının yüksek olması yasal ve etik açılardan sorun yaratabilmektedir. Tez çalışmalarının özgün olması beklenir, dolayısıyla ortaya konan bilimsel çalışmanın da olabildiğince intihalden uzak olması ve özgün bir fikri ortaya koyması gerekmektedir. araştırmacı kullandığı kaynağa ait referans göstermediğinde, metni alıp doğrudan kendi metnine eklediğinde hem telif hem de etik açısından sorunlarla karşı karşıya kalabilir. Ez çalışması araştırmacının bir nevi imzasıdır, bu nedenle adınızı taşımakta olan bir çalışmada sorun yaşamamanız için intihal yapmamaya dikkat etmeniz gerekir. İntihal programına yakalanmamak için aşağıda sıralanan adımları takip edebilirsiniz:
1. İntihal olan cümleleri yeniden yazmak:
Akademik bir çalışmada bir kaynaktan alınan veri ve bilgilerin, kendi cümlelerinizle yazılması önemlidir. kaynakta verilen bilgi değiştirilmeden, aynı bilgi içeriğinin farklı şekilde ifade edilmesi hem çalışmanın özgünlüğünü artırmakta hem de fark etmeden intihale düşmeyi engellemektedir. Burada dikkat edilmesi gereken husus, kaynak belirtilmiş olsa dahi alınan cümlelerde değişiklik yapılmasıdır. Çünkü kullanılan kaynakta yer alan bilgiler, kaynağın yazarının kişisel düşüncelerini içeriyor olabilir ya da orada yer alan bilgi de bir başka kaynaktan alınmış olabilir. bu nedenle cümleler özgün hale getirilerek eklenmeli ve yorumlanmalıdır.
2. Alınan cümlelere ekleme yapmak:
Bir kaynaktan alınmış olan verilerin yeniden yazılması ya da değiştirilmesinde, bir başka kaynaktan bilgileri aynı cümlelerle harmanlayarak yazmak ya da bir paragrafın arasına şahsi görüşleri eklemek intihalden kaçınma noktasında etkili bir yöntemdir. Araştırmacının metne kendi yorumunu eklemesi metni çok daha nitelikli ve özgün hale getirmektedir.
3. Copy/paste yapmamak:
Akademik bir çalışma hazırlanırken araştırmacıların büyük bir kısmı, kaynak verdiğinde ancak metne cümleleri değiştirmeden eklediğinde intihal yapmadığını düşünmektedir. Kaynağın belirtilmiş olması etik ihlalin önüne geçse de akademik metinler ulusal ve uluslararası çeşitli veri tabanlarına kaydedildiği için doğrudan alınan cümleler intihal blokları şeklinde görünecektir. Bu yüzden doğrudan alıntı yerine alınmış cümleyi dolaylı biçimde metinde kullanmak, intihal programlarına yakalanmamak açısından önem taşımaktadır.
İntihal Olmaması İçin Cümle Değiştirme Nasıl Yapılır?
İntihal olmaması için cümle değiştirme işlemi yapılmalıdır. Başlangıçta zor olsa da üzerinde çalıştıkça bu süreç kolaylaşacaktır. Bir metinde yer alan ifadelerin doğrudan alınmasından kaçınılabilmesi için cümlede bulunan kelimelerin eş anlamlılarının kullanılması, bağlaçların değiştirilmesi gerekmektedir ancak bu işlem esnasında alınan cümlenin anlam kayması ya da kaybına uğramamasına dikkat edilmelidir. Elbette bir metindeki tüm cümleler değiştirilemez, kanun maddeleri, tanımlar ya da sahibi bilinen cümlelerin doğrudan alıntı şeklinde tırnak içinde ve kaynağı da referans verilerek eklenmesi gerekmektedir. Aşağıda bir örnek paragrafla intihalden kaçınmak için cümle değişimine yer verilmiştir:
Metinden alınan ifade:
Nitel analiz, özellikle sosyal bilimler, eğitim, psikoloji gibi alanlarda kullanılan, insanların deneyimlerini, düşüncelerini ve davranışlarını anlamaya yönelik bir araştırma yöntemidir. Bu yöntem, sayısal verilerden ziyade sözel ya da betimleyici verilerle ilgilenir. Nitel analiz, katılımcıların bakış açılarını derinlemesine inceleyerek süreçleri anlamlandırmaya çalışır (Göksun, 2018).
Değiştirilmiş ifade:
Özellikle sosyal bilimler, psikoloji, eğitim gibi alanlarda tercih edilen araştırma yöntemlerinden biri olan nitel analiz, sözel veya betimleyici verilerle ilgilenmektedir. Nitel analiz, katılımcıların yaklaşımlarını detaylı biçimde ele almakta, süreçleri anlamlı hale getirmeyi amaçlamaktadır (Göksun, 2018).
Tezde İntihal Çıkmaması İçin Ne Yapmalı?
Tezde intihal çıkmaması için;
- Kullanılan kaynaktan alınan ifadelerde değişiklik yapılmalıdır.
- Değişiklik yapılamayan cümleler tırnak içinde verilmeli ve kaynağı muhakkak eklenmelidir.
- Uygun kelimeler eş anlamlıları ile değiştirilmelidir.
- Virgülle ayrılan sıralı ifadeler, yeniden farklı biçimde sıralanmalıdır.
- Alıntı yapılmış olan cümlelere araştırmacı kendi yorumlarını eklemelidir.
- Birincil kaynağa erişim sağlanamayan durumlarda alıntılanan kaynağın ikincil kaynak olduğu ifade edilmelidir. Örneğin; (Aksu’dan akt. Mert, 2012) .
