Literatür taraması, bir konu özelinde bilimsel bir metin hazırlanırken, konuya ilişkin daha önce yapılmış olan araştırmaların toplanması ve incelenmesidir. Bilimsel bir yayında ya da bir tez araştırmasında gereken tekniklerin, ortaya konan teorilerin saptanması ve bunlara hâkim olunması, alandaki boşlukların da rahatlıkla görülmesini sağlamaktadır. araştırmacı, literatür araştırması ile araştırma yaptığı konu ile ilgili yapılan bütün araştırmalara ulaşarak daha önce konunun hangi yönleri ile ele alındığını, hangi noktaların vurgulandığını görebilmektedir.
Literatür taraması yapılırken;
-Belirlenmiş bir konuyla ilgili yazılmış olan kitap, makale, içerik ve diğer bilimsel metinlere ait veri tabanı araştırması yapılmalıdır.
- Veri tabanından elde edilen kaynaklar arasından, araştırmada kullanılmak üzere eleme ve seçim yapılmalıdır.
- Konuyla ilgili varsa önemli kaynaklar ya da konuyla ilgili araştırma yapmış önemli kişilere, çalışmada muhakkak yer verilmelidir. Bazı kişiler belli konularda bilirkişi konumunda olabilmektedir, bu detaya önem verilmesi gerekir.
- Yalnızca ulusal değil, uluslararası yayınlar da bu tarama aşamasından geçirilmelidir. Bazı konularda ulusal düzeyde araştırma yapılmamış olsa da yabancı literatürde daha önce araştırma yapılmış olma olasılığı daima göz önünde bulundurulmalıdır.
Literatür Taraması Nasıl Yapılır?
1. İlgili Literatürün Taranması
Araştırma öncesinde araştırmayı yapan kişi, daha önceden hazırlanan ve araştırılmış olan bir konu belirlemelidir. Daha önce araştırılmamış bir konu ile ilgili literatürde büyük bir boşluk bulunacağından kapsamlı bir çalışma için yeterli veri bulunamayabilir. Bu nedenle belirlenen konu ile ilgili literatürde veri olmasına dikkat edilmeli, ancak ele alınan noktalar iyi analiz edilerek literatürdeki boşluk bulunmalıdır.
2. Anahtar Kelimelerin Belirlenmesi
Araştırma için belirlenen konuyu ifade eden anahtar kelimeler, literatür taraması aşamasında oldukça işlevsel bir role sahiptir. Örneğin yerel yönetimlerde vergilendirme gibi bir konu için vergilendirme, yerel yönetimlerde vergi sistemleri gibi anahtar kelimeler belirlenerek bu konular üzerinde durulması önemlidir.
3. Araştırma Yapılacak Yerlerin Tespiti
Akademik çalışmaların hazırlık ve tarama aşamasında araştırmacılar tarafından bilinen belli başlı veri tabanları öne çıkmaktadır. Bu veri tabanları alana göre değişiklik gösterebilir. Örneğin sosyal bilimler için Libgen, Google Akademik veri tabanları oldukça işe yaramaktadır. Bunlar haricinde üniversiteler tarafından periyodik aralıklarla yayımlanan dergi veri tabanları da birçok konuda veriye ulaşılabilecek önemli veri tabanlarıdır.
4. Kaynakların Seçimi
Literatür tarama yöntemleri belirlendikten sonra, araştırma kapsamında yer verilecek olan yayınların seçilmesi aşamasına geçilir. Bu aşamada yapılacak araştırma konusunu içeren kaynakların tamamı çalışmaya dahil edilebilir ancak kaynak çeşitliliği de dikkate alınmalıdır. özellikle birincil kaynak yayınlardan faydalanılması, yapılan araştırmanın niteliksel açıdan güçlü olmasını sağlayacaktır.
5. Yazım Tekniği
Toplanan verilerden bilgiler alınırken cümlelerin birebir kopyalanmasından kaçınılmalı, referans belirtilmeksizin cümlelerin yapılan çalışmaya aktarılmamasına dikkat edilmelidir. Bilimsel çalışmalar referans verilmesini gerektirir ve bu gereklilik çalışmanın geçerli ve güvenilir olması bakımından da önem arz etmektedir. Bunların yanında, çalışmada araştırmacının özgün yorum ve sonuçlarına da yer verilmesi gerektiği unutulmamalıdır.
